Máhccen gieskat Edmontonis, Kanadas. Gehččen ja lohken ođđasiid ja háleštin kollegaiguin wet’suwet’en-álbmoga viggamušain British Columbias bissehit gássabohci huksema sin árbevirolaš eatnamiid čađa Alberta provinssas mearragáddái. Wet’suwet’en-álbmoga doarjaleaddjit miehtá Kanada ledje gidden ruovdemáđiijaid earret eará Montrealis, Torontos ja eará sajiin Mátta-Ontarios gos orrot eanemus olbmot olles riikkas. Edmontonis maid ledje gidden ruovdemáđiija, muhto doppe ledje joavku vilges almmáiolbmuid váldán rievtti iežaset gieđaide ja mannan burgit barrikádaid vuorddekeahttá bolesa doaimmaid. Ođđasiin sii deattuhedje ahte sii leat ovttaskas olbmot ja dábálaš borgárlahtut, geat eai sáhte beare geahččat barggakeahttá maidige go sin riika bissehuvvo ekonomalaččat muhtin bohci dihtii. 

Edmonton lea Albertas, Kanada oljoprovinssas, gos leat maid beakkán nuoskideaddji sáttooljogiettit. Edmonton lea lagamuš stuorra gávpot provinssa oljoguovlluide, nu ahte ollu oljogittiid bargit orrot doppe. Sáhka kollegaiguin lei ahte oljofitnodagat leat sihkkarit bálkáhan áŋkke oasi sis geat ledje burgán burgit wet’suwet’en-álbmoga doarjaleaddjiid proteastasaji ja bovden vel media báikki ala. Okta kollega muitalii, mo British Columbias wet’suwet’en ja sin doarjaleaddjiid barrikádaid ledje galledaddan olbmot provoseremin sivilabiktasiiguin, muhto geain ledje gullanrusttegat beljiin, maid bolesat lávejit geavahit. 

Váldomediat čálle ollu mo ruovdemáđiijaid gidden dagaha stuorra ekonomalaš roasu olles riikii, ja jearahalle olbmuid, geat ieža dahje geaid fitnodagat gillájit go togat eai jođe. Johtolatminister oaivvildii ahte proteasttat leat lágaheapmi ja celkkii ahte “dorvvolaš ja beaktilis ruovdemáđii- ja mátkkoštanbálvalus lea kritihkalaš riikkamet buresbirgejupmái.” Kanada gávpekámmára johtolatpolitihka seniorjođiheaddji fas čilgii mo “ruovdemáđiijat leat Kanada ekonomiija varrajohtinorgána. Sáhka lea váikkuhusain fitnodagaid gálvobuktimii, doalvunbuktagiidda, borramušaide mat billášuvvet johtilit, Kanada luondduresurssaide, industriijabuktagiidda, Kanada gordnái, kemikálaide, maiguin jávkadit jieŋa girdiin, čáhcebuhtistanrusttegiidda, propánii Quebec ja Kanadan Atlantta servošiidda.”

Ryerson universitehta politihkkadiehtagiid professor Pam Palmater gohčodii Via Rail mearrádusa bissehit togaid olles riikkas ”dievaslaččat ráhkaduvvon kriisan.” Su mielas dat ahte Via Rail gidde buot ruovdemáđiibálvalusa olles riikkas, lea roavva bajilreakšuvdna (overreaction) daid moatti dáhpáhusaide, gos ruovdemáđiijaid alde leat proteasttat. Joyce Green ja Gina Starblanket, maiddái politihkkadiehtagiid professorat, árvvoštalaiga stáhta ásahusaid reakšuvnnaid: “Vuot mii oaidnit veahkaválddálaš doaimmaid stáhta ja provinssaid beales, maid boles ollašuhttá. Vuot boles gáiku eamiálbmogiid eret sin iežaset eatnamiin Kanadas, ásaiduhtti koloniála stáhtas mii váldá vuhtii buot eará politihkalaš beroštumiid earret eamiálbmogiid.” Sudno mielas stáhta láhtten čájeha, ahte soabadallan masa ráđđehus lea virggálaččat čatnasan, lea duođaid jápmán numo miellačájeheaddjit oaivvildedje. 

Ođđasiin čájehedje dávjá olbmuid, geat ledje duššastuvvan ja suhttan go sii eai beassange gosa ledje jođus giddemiid dihtii. Muhtumat sis atne liikká stuorat áššin wet’suwet’en-álbmoga riektedáistaleami go dan ahte eai beasa johtit numo dábálaččat. Okta olmmoš celkkii bissehuvvon busses olggos boađedettiin ahte galgat muitit ahte unohisvuođa ja vuoigatmeahttunvuođa gaskkas lea erohus. Lei miellagiddevaš maid oaidnit mo ovtta gallupa mielde 39% kanadalaččain ledje dan oaivilis, ahte proteasttat leat lágalaččat ja dárbbašlaččat ja 75% fas oaivvildedje ahte eamálbmogiid servošiid váttis dillái lea dárbu bargat juoida ja ahte ráđđehus ii leat bargan buori barggu áššis. 

Váldomediat leat guhká buktán ovdan, mo wet’suwet’en-álbmot lea siskkáldasat juohkásan gássabohciid huksemis. Álbmoga árbevirolaš jođiheaddjit vuostálastet gássabohci huksema, muhto Kanada 1876 koloniála Intiánalága vuođul ásahuvvon báikkálaččat válljejuvvon hálddašanorgánat [band councils] fas dorjot bohci, go dat buktá dárbbašlaš bargosajiid ja ekonomalaš ovdanumi. Band council -vuogádaga leat máŋgasat guhká árvvoštallan stáhta joatkkan, muhto buot 26 wet’suwet’en báikkálaš ráđi dadjet ahte sis lea álbmoga doarjja áššis. 

Jo diibmá media čálii mo muhtin wet’suwet’en nissonolbmot ledje massan sin árbevirolaš jođiheaddji stáhtusa ja sin árbevirolaš namat ledje addon almmáijođiheaddjiide danin go sii leat dorjon bohciid huksema. Dát orui mu mielas eambbo suorggehahtti go árbevirolaš jođiheaddjiid ja band council -vuogádaga juohkáseapmi, mii lea hui dábálaš ja mainna stáhta oppa áigge ávkkástallá. Jerren lagaš kollegas maid son diehtá áššis ja su vástádus bijai jurddašit ođđasit stáhta čiekŋalis ja vearrošeaddji vugiid biđget ja háddjet eamiálbmogiid siskkobealde. 

Mu kollega lei gullan ahte ovtta nissona árbevirolaš namma ja árvu lei váldojuvvon eret korrupšuvnna geažil, ii sierramielalašvuođaid dihte. Son deattuhii, ahte go son ii leat dien servošis eret, de son ii máhte dadjat áššis dáđi dárkkileappot. Son lasihii ahte sus leat iežas vásáhusat das, mo Indian Affairs ministeriija (mas lea ovttásvástádus stáhta Intiánalága ollašuhttimis) viggá presset ovttaskas olbmuid eamiálbmogiid servošiid siste. Dasa lassin son fuomašuhtii, mo ráđđejeaddji Liberálabellodat aktiivvalaččat hukse ja doarju viiddes kommentáhtoriid fierpmádaga. Dát bođii bures ovdan go ovddeš riekteministtar, eamiálbmotnisu Jody Wilson Raybould geassádii barggus diibmá. Suođđán siskkáldas memo čájehii Wilson Rayboulda iežas bellodaga (Liberálat) fállamin ja ordnemin mediakommentáraid, mat ledje ráđđehusa bealis ja Wilson Rayboulda vuostá. Juoba kommentáhtorat geat eai dovdan Wilson Rayboulda eaige diehtán áššis maidige čállet guttahis árvvoštallamiid su birra unnán dieđuid vuođul. 

Loahpas mu kollega vel šikkui mu: Nu ahte ále návdde ahte buot mediačállosat leat politihkalaš posišuvdnnaid ja spealuid olggobealde, dahje sohkabealleperspektiiva lea duođaid sohkabealleperspektiiva, iige viggamuš gilvit eahpádusaid joavkkus, mii vuostálastá gássabohci huksema.

Dán gal ledjen vehá eahpidange, muhto lei buorre go giinu nie nannosit muittuhii fas das.